Exercise psychology
De afgelopen 30 jaar, sinds ongeveer 1995, heeft naast sportpsychologie ook de ‘exercise psychology’ zich sterk ontwikkeld. Deze discipline richt zich op onderzoeksvragen over fysieke activiteit en lichamelijke inspanning, zoals:
- Wat bepaalt of iemand een actieve leefstijl heeft (of juist niet)?
- Op welke manier kunnen mensen ertoe aangezet worden vaker te bewegen?
- Hoe kunnen mensen een nieuwe, actieve leefstijl volhouden?
- Wat zijn de positieve effecten van regelmatig fysieke inspanning?
Deze vragen overlappen sterk met die in de sportpsychologie. Wanneer we voor ‘actieve leefstijl’, ‘bewegen’ of ‘lichamelijke inspanning’ het woord sport invullen, komen de vragen op het terrein van de sportpsychologie terecht.
Aangezien bewegen en lichamelijke activiteit de kern vormen van sport, is het niet verrassend dat sportpsychologie en exercise psychology vaak in één adem worden genoemd.
Twee belangrijke facetten vanuit de exercise psychology lichten we er hier uit; het belang van bewegen én het belang van blijven bewegen.
Belang van bewegen
Bewegen is een essentieel bestaansveld voor kinderen. Ze gebruiken hun motorische vaardigheden, een van de meest primaire vormen van contact, de hele dag. Tijdens het opgroeien breiden kinderen hun bestaan uit door te leren omgaan met anderen, te helpen en geholpen te worden, contacten te leggen en zichzelf te meten aan anderen. Dit alles wordt sterk gestimuleerd door spel- en bewegingssituaties.
Uitspraken als “bewegen maakt slimmer”, “bewegen is essentieel voor de gezondheid” en “betere cognitieve vaardigheden door bewegen” hoor je waarschijnlijk regelmatig. Lees hier een blog over waarom bewegen (zo) belangrijk is voor kinderen. Regelmatig bewegen is noodzakelijk voor de lichamelijke gezondheid en een gezonde ontwikkeling van kinderen. Internationaal onderzoek raadt aan kinderen dagelijks ten minste 60 minuten matig tot intensief te laten bewegen.
Er is ook voldoende bewijs dat bewegen een positieve invloed heeft op de motorische vaardigheden en op het emotionele welzijn van kinderen en jongeren. Met name als het gaat om zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde. Maar dit is niet alles. Op basis van onderzoek ontwikkelde Richard Bailey (2013) een model waarin 79 positieve effecten van bewegen worden benoemd.
Uit onderzoek blijkt dat de relatie tussen bewegen en het schoolse leren het best zichtbaar wordt wanneer we kijken naar de executieve functies, ofwel uitvoerende regelfuncties. Hierbij kan je denken aan vaardigheden zoals plannen en organiseren. De executieve functies komen nog verder terug in Thema 3. Maar om alvast een goed beeld te krijgen van de invloed van bewegen op onder andere deze functies, raden we de volgende video aan van Eric Scherder.
Het belang van blijven bewegen wordt benadrukt en komt tot uiting in een stroming die bekend staat als “life time bewegen.” De term “physical literacy” wordt vaak in één adem hiermee genoemd. Physical literacy, of fysieke geletterdheid, krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht.
Fysieke geletterdheid kan worden gedefinieerd als: de motivatie, het zelfvertrouwen, de lichamelijke vaardigheid, de kennis en het begrip om verantwoordelijkheid te nemen voor, en het op waarde schatten van, de betrokkenheid bij de lichamelijke activiteiten gedurende het leven (vrij naar Whitehead, 2013).
Fysiek geletterde individuen zien en ervaren allerlei bewegingsmogelijkheden om zich heen. Voor hen is de wereld een wereld van mogelijkheden en uitdagingen, en ze weten hoe ze hiermee om moeten gaan.
Bepaalde bewegingsvaardigheden zijn essentieel om goed te kunnen functioneren in de omgeving. Als deze vaardigheden achterblijven, wordt de (bewegings)wereld kleiner. Een boom wordt niet als ‘beklimbaar’ gezien, water is niet om in te zwemmen, en een sloot lijkt eerder een breed kanaal dan een ‘overspringbare plas water’ (Steenbergen, 2017).
Fysieke geletterdheid is een cruciale factor voor een actief en gezond leven. Hoewel er verschillende definities van fysieke geletterdheid bestaan, is de kern steeds een levenslange deelname aan fysieke activiteiten en bewegen. Een dominant kernelement hiervan is motorische competentie, wat aantoont dat het ontdekken en verder ontwikkelen van motorische vaardigheden kan bijdragen aan de kwaliteit van leven.
Opdracht
- Ga op zoek naar een artikel over het belang van bewegen waarin informatie staat die hier nog niet is genoemd.
- Wat zijn elementen die, naar jouw idee, binnen het bewegingsonderwijs van belang zijn, voor levenslang bewegen?
- Hoe pas je deze elementen toe in jouw lessen?