Omgaan met verschillende behoeften binnen de groep
Op basis van hoofdstuk 4 van Groepsdynamiek in het onderwijs delen we praktische inzichten over hoe leerkrachten effectief kunnen inspelen op de uiteenlopende behoeften van leerlingen binnen een groep. Een veelgestelde vraag bij het ontwikkelen van een gedragsaanpak is: ‘Hoe leggen we dit uit aan de rest van de groep?’
Deze vraag komt vaak naar voren wanneer leerkrachten te maken hebben met leerlingen die specifieke aandacht of aanpassingen nodig hebben. Bijvoorbeeld kinderen die trauma hebben meegemaakt, uit complexe thuissituaties komen, of andere bijzondere behoeften hebben die invloed hebben op hun gedrag en deelname in de klas.
Deze vraag komt vaak naar voren wanneer er leerlingen in de klas zijn met specifieke behoeften, zoals kinderen die trauma hebben meegemaakt, uit complexe thuissituaties komen of andere bijzondere behoeften hebben die invloed hebben op hun gedrag en deelname in de groep. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat uit een oorlogsgebied komt, een gevaarlijke boottocht over de Middellandse Zee heeft overleefd waarbij familieleden zijn omgekomen, of een kind dat na een uithuisplaatsing weer terugkeert naar de klas.
Andere voorbeelden zijn leerlingen die thuis mantelzorger zijn voor een ziek familielid, wat kan leiden tot stress en vermoeidheid, of kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld en daardoor moeite hebben om anderen te vertrouwen.
Ondanks deze uitdagingen kunnen leerkrachten ervoor zorgen dat de groep als geheel goed blijft functioneren door voorspelbaarheid, rust en stabiliteit te bieden. Door een vriendelijke benadering, duidelijke afspraken en een goed voorbereide lesomgeving kunnen zij de balans in de groepsdynamiek behouden, terwijl ze tegelijk inspelen op de individuele behoeften van leerlingen.
Praktische toepassingen
- Gerichte interventies binnen de groep: Sommige leerlingen hebben specifieke aanpassingen nodig om hun leerproces te ondersteunen of hun emoties te reguleren. Denk aan een meisje dat snel overprikkeld raakt en daarom tijdens de les een koptelefoon draagt om geluiden te dempen. Of een leerling die de klas mag verlaten wanneer hij boos wordt, zodat hij zichzelf kan kalmeren. Deze aanpassingen zijn niet willekeurig, maar gebaseerd op observaties en de specifieke behoeften van de leerlingen.
- Omgaan met vragen uit de groep: Leerkrachten kunnen zich zorgen maken dat deze aanpassingen verwarring of weerstand veroorzaken bij andere leerlingen. Een veelgehoorde zorg is: ‘Wat als straks iedereen staand wil werken of de klas uit wil lopen?’ In werkelijkheid hebben slechts enkele leerlingen deze specifieke aanpassingen nodig.
Hoe dit werkt in de praktijk
Een effectieve manier om verschillen binnen de groep bespreekbaar te maken, is door gebruik te maken van een interactieve werkvorm. Begin eenvoudig met vragen zoals: “Wat is je lievelingseten?” of “Wat doe je graag tijdens het buitenspelen?” Vervolgens kun je het gesprek verdiepen door te vragen naar persoonlijke verschillen, bijvoorbeeld hoe leerlingen zich concentreren of hoe ze omgaan met boosheid of verdriet. Dit helpt hen te begrijpen dat iedereen op zijn eigen manier reageert, en dat deze verschillen normaal en waardevol zijn.
De kracht van maatwerk
Leerkrachten en leerlingen kunnen samen concluderen dat ongelijke behandelingen soms nodig zijn om iedereen optimaal te laten presteren. Het gaat er niet om iedereen hetzelfde te behandelen, maar om in te spelen op wat ieder individu nodig heeft. Deze aanpak vergroot de onderlinge acceptatie en versterkt de groepsdynamiek, omdat leerlingen zich gehoord en begrepen voelen.
Samenvattend
Ongelijke monniken hebben ongelijke kappen nodig.
Eerlijkheid betekent niet dat iedereen precies hetzelfde krijgt, maar dat iedereen krijgt wat hij of zij nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen. Deze benadering zorgt ervoor dat leerlingen zich erkend voelen in hun eigen proces, wat bijdraagt aan een sterkere cohesie binnen de groep.
⁉️ Wil je meer weten over groepsvorming en effectieve begeleiding in het onderwijs?
Ben je benieuwd hoe je de groepsdynamiek in je klas kunt verbeteren en je leerlingen optimaal kunt begeleiden? Verdiep je in de wereld van groepsdynamiek en leer hoe je de sfeer en samenwerking in je groep kunt sturen!
📘 Lees het boek: Groepsdynamiek in het Onderwijs
In dit boek ontdek je praktische inzichten en strategieën om een positieve groepsdynamiek te bevorderen. Of je nu leerkracht, schoolleider of begeleider bent, je krijgt waardevolle tools aangereikt om je groep beter te begeleiden. Lees meer en bestel het boek hier.
🎧 Luister naar de podcast: De Leerzame Stroom
In deze podcast praten Yvonne Casteleijn-Walraven en Arco Verhoeks met Thomas de Meulder over het belang van groepsdynamiek. Ze bespreken hoe je de groepsdynamiek kunt beïnvloeden en wat dit betekent voor een positieve leeromgeving. Een must-listen voor iedereen die meer wil weten over het sturen van dynamiek binnen groepen. Mis het niet.