De ecologische psychologie en de dynamische-systeemtheorie zijn twee los van elkaar ontstane benaderingen. Maar ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden bij de beschrijving en verklaring van de motorische ontwikkeling. Die komt tot stand door de dynamische interactie tussen individu, taak en omgeving.
- Persoonsfactoren: aanleg, gewicht, kracht, motivatie, enzovoorts.
- Taakfactoren: wat moet er precies gedaan worden, wat is de opdracht?
- Omgevingsfactoren: hoe ziet het arrangement eruit, welke materialen worden gebruikt en hoe zijn die opgesteld?
COORDINATIE EN CONTROLE ONTSTAAT DOOR INTERACTIE
Juf Anne is met haar groep aan het gymmen. Ze is al een aantal weken bezig met een lessenserie voetbal. Ze heeft gezien dat de leerlingen bij het spelen van ‘drie tegen drie’ goed positie kiezen en effectief gebruikmaken van de beschikbare ruimte. Ze vindt het ook fijn dat de leerlingen elkaar de ruimte geven om de bal aan te nemen en steeds weer de vrije medespeler te vinden. Dit heeft ze voor elkaar gekregen door de beschikbare ruimte groot te maken. Daardoor krijgen de kinderen de ruimte om de bal in alle rust aan te nemen en te spelen met een ‘kameleonspeler’, die steeds meespeelt met de ploeg die in balbezit is. Het team in balbezit heeft dus steeds een speler extra.
Ze wil vandaag de duels meer aandacht geven. Dit vindt ze zelf ook echt een onderdeel van het voetbal: om de bal strijden waarbij je elkaar wel wat mag aanraken. Anne is een juf van weinig woorden. In plaats van de bedoeling van deze les vooraf te vertellen, heeft ze bedacht het veld aanmerkelijk kleiner te maken en niet meer met een overtal te spelen. Ze denkt dat de duels zo vanzelf ontstaan.
Door deze aanpassing van het arrangement ontstaat ‘als vanzelf’ het speelgedrag dat Anne in dit geval wil zien. Dit heeft ze goed geregeld.
Op grond van wat Anne heeft gelezen over de dynamische-systeembenadering bedenkt ze dat het ook anders kan. Door een ander arrangement te kiezen, zo zegt de theorie, kun je bepaalde deelnemers meer ontwikkelingskansen geven. Graag wil ze uitproberen of ze de mindere voetballers meer leerkansen en meer plezier kan bieden.
VOORBEELD - MEER PLEZIER DOOR ANDER ARRANGEMENT
Juf Anne gaat vandaag de kinderen die voetbal nog lastig vinden, helpen door het arrangement aan te passen. Ze besluit om de vier minder sterke voetballers bij elkaar te zetten en één tegen één te laten spelen, ieder op de helft van het vak. Zo ontstaan meer balcontacten en dus meer mogelijkheden voor ontwikkeling. De tegenstand is nu beperkter: van drie naar één tegenstander. Daardoor valt de druk ook wat weg en wordt het spelplezier waarschijnlijk verhoogd. Anne is benieuwd of haar inschatting klopt.
Anne is aangenaam verrast met wat ze ziet. De leerlingen hebben in het een-tegen-een-spelletje veel balcontact, dus veel leerkansen en veel plezier. De juf ziet haar mindere bewegers stralen; dit doet haar goed. Mooi model, die theorie over een dynamisch systeem, denkt ze.
