Dit is een loket voor de beantwoording van jeugd- en onderwijsvragen met kennis uit onderzoek, en is onderdeel van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). De Kennisronde is steeds op zoek naar antwoorden op onderwijsvragen die in de praktijk leven.
Wat zijn effectieve activiteiten voor.......
Een van de vele en diverse vragen die de laatste jaren zijn gesteld en onderzocht luidt:
“Wat zijn effectieve activiteiten in groep 1 en 2 voor de ontwikkeling van schrijfmotoriek vanaf groep 3?”
Op Wij-leren is een samenvatting van het antwoord te lezen. “Er bestaan diverse ideeën over hoe leerkrachten leerlingen in groep 1 en 2 kunnen voorbereiden op schrijfonderwijs vanaf groep 3. Er is echter geen gedegen onderzoek naar de effectiviteit van programma’s die zich daarop richten. Opmerkelijk, omdat de ontwikkeling van de fijne motoriek bij kleuters van belang is voor het met de hand kunnen schrijven. En lees- en rekenvaardigheden hangen daar weer mee samen.”
“Ondanks de opkomst van digitale leermiddelen in de klas is met de hand schrijven een belangrijke vaardigheid voor leerlingen. Bekend is dat schrijven op papier helpt bij het onthouden en herkennen van de letters. Daarnaast draagt het bij aan de ontwikkeling van de fijne motorische vaardigheden. Die zijn positief gerelateerd aan academische vaardigheden, zoals lees- en rekenvaardigheid.”
Trouwens, wij-leren.nl is een interessante site voor onderwijsgevenden en iedereen die geïnteresseerd is in onderwijskundige ontwikkelingen. Onderwijskundige specialisten geven hier hun mening over actuele ontwikkelingen.
Wat is (fijne) motoriek?
Motoriek is het vermogen om te bewegen. In ‘Onderwijs in bewegen op de basisschool’ besteden Ingrid van Bommel en Anneloes Overvelde een hoofdstuk aan de ‘fijne motoriek en schrijven’.
“Motoriek is het vermogen om te bewegen. Motoriek heb je nodig om te spelen, om allerlei dagelijkse activiteiten en schoolwerkjes uit te voeren. Ook schrijven hoort daarbij: schrijven is communiceren op papier. En dat is mogelijk met behulp van fijnmotorische handelingen.”
Motoriek wordt vaak onderverdeeld in grove en fijne motoriek. De grove motoriek gaat over grote bewegingen, zoals bijvoorbeeld lopen, rennen, voetballen en fietsen. Ook het handhaven van het evenwicht hoort hierbij.
Onder activiteiten van de fijne motoriek worden veelal de activiteiten gerekend die met de handen worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld het pakken, manipuleren, grijpen en loslaten van voorwerpen.
Van Bommel en Overvelde (2021) gaan in het hoofdstuk ook in op de relatie tussen motoriek, sensoriek en cognitie.
“De ontwikkeling van de motoriek is niet een op zichzelf staand geheel, maar horen, zien voelen, doen en denken horen bij alle handelingen. Deze verwevenheid van motoriek, de zintuigen (sensoriek)en het denken (cognitie) leidt tot ‘embodied cognition’ oftewel lijfelijk leren of doorleefde kennis.”
Embodied cognition
Meer lezen over lijfelijk leren? Kijk bijvoorbeeld eens naar Beter spelen en bewegen met kleuters. Voelen, aanraken, ervaren, vastpakken en loslaten: al deze vaardigheden helpen bij de ontwikkeling van de fijne motoriek. ‘In actie’ worden tegelijkertijd (ook) de zintuigen getraind: bij het aanraken, vastpakken en loslaten van voorwerpen ontwikkelt bijvoorbeeld de tastzin zich. De motorische ontwikkeling, de zintuigelijke ontwikkeling én de cognitieve ontwikkeling gaan dus hand in hand.